Tiếng Việt với LaTeX
Bài này sẽ hướng dẫn cách sử dụng LaTeX để gõ các văn bản bằng tiếng Việt, và giới thiệu các gói lệnh liên quan.
Gõ tiếng Việt với pdfLaTeX
pdfLaTeX mặc định không hỗ trợ tiếng Việt. Để có thể dùng tiếng Việt, bạn cần phải sử dụng thêm các gói lệnh khác. Có hai gói lệnh thường dùng để hỗ trợ ta làm việc này, đó là vntex và babel. Nếu bạn đang viết một văn bản chỉ trong tiếng Việt, bạn nên dùng vntex, còn nếu văn bản của bạn có thể có nhiều ngôn ngữ khác nhau thì babel là lựa chọn phù hợp hơn.
Chú ý rằng vietnam hay vntex đều chỉ hoạt động tốt ở pdfLaTeX. Ở XeLaTeX hay LuaLaTeX bạn không nên dùng chúng.
Sử dụng gói vntex
Gói vntex bao gồm một gói con là vietnam, và bạn có thể sử dụng một trong hai gói. Điểm khác nhau duy nhất giữa chúng là mặc định thì vntex dùng UTF-8 còn vietnam dùng VISCII. Tuy nhiên, ta có thể dùng các tùy biến gói để sử dụng những kiểu mã hóa input (input encoding) khác, như viscii, tcvn hay utf8. Do đó, \usepackage{vntex} và \usepackage[utf8]{vietnam} có hiệu lực như nhau.
Ví dụ sử dụng gói vietnam:
\documentclass{article}
\usepackage[utf8]{vietnam}
\begin{document}
Một dòng chữ tiếng Việt.
\end{document}
Sử dụng gói babel
Như ta đã biết ở một bài trước, gói babel có thể hỗ trợ việc sử dụng của rất nhiều ngôn ngữ khác nhau, trong đó có cả tiếng Việt. Ta sử dụng tùy biến vietnamese cho việc này.
\documentclass{article}
\usepackage[vietnamese]{babel}
\begin{document}
Một dòng chữ tiếng Việt.
\end{document}
Sử dụng tiếng Việt với XeLaTeX và LuaLaTeX
XeTeX và LuaTeX hỗ trợ các chữ cái tiếng Việt ngay từ đầu, do đó ta không cần gói lệnh gì cả.
%!TEX xelatex
\documentclass{book}
\begin{document}
\chapter{Tiêu đề chương}
Một dòng chữ tiếng Việt.
\end{document}
Tuy nhiên, để ý rằng các từ ‘tự động’ trong văn bản vẫn được viết bằng tiếng Anh. Trong ví dụ trên, ta thấy LaTeX vẫn viết là Chapter 1 thay vì Chương 1. Để hoàn toàn đưa văn bản của bạn thành một văn bản tiếng Việt, ta cần dùng babel, như đã hướng dẫn ở phần trước:
%!TEX xelatex
\documentclass{book}
\usepackage[vietnamese]{babel}
\begin{document}
\chapter{Tiêu đề chương}
Một dòng chữ tiếng Việt.
\end{document}
Lưu ý khi dùng hyperref
Gói lệnh hyperref mặc định không hỗ trợ các ký tự tiếng Việt có dấu. Để gói này hoạt động trơn tru trong văn bản tiếng Việt của bạn, hãy sử dụng tùy biến unicode cho gói. Ví dụ, chú ý các metadata của văn bản sau (tên PDF, bookmark).
\documentclass{article}
\usepackage{vntex}
\usepackage[unicode]{hyperref}
\hypersetup{pdftitle={Tên văn bản PDF}}
\begin{document}
\section{Một tiêu đề mục}
Một dòng chữ tiếng Việt.
\end{document}