Tabellen
Deze les laat zien hoe je tabellen maakt in LaTeX, de uitlijning van cellen beïnvloedt, lijnen toevoegt aan de tabel en cellen samenvoegt.
Tabellen in LaTeX worden gemaakt met de tabular-omgeving. In deze les gaan we ervan uit dat je het array-pakket laadt, dat extra functionaliteit toevoegt aan LaTeX-tabellen, en dat om historische redenen niet standaard in de LaTeX-kern zit. Zet dus het volgende in je preambule en we kunnen beginnen:
\usepackage{array}
Om een tabular te zetten, moeten we LaTeX vertellen hoeveel kolommen er nodig zijn en hoe ze moeten worden uitgelijnd. Dit gebeurt in een verplicht argument – vaak tabelpreambule genoemd – van de tabular-omgeving, waarin je de kolommen specificeert met namen die uit één letter bestaan, preambulesymbolen genaamd. De beschikbare kolomtypes zijn:
| type | beschrijving |
|---|---|
l | links uitgelijnde kolom |
c | gecentreerde kolom |
r | rechts uitgelijnde kolom |
p{breedte} | een kolom met vaste breedte breedte; de tekst wordt automatisch afgebroken en volledig uitgevuld |
m{breedte} | zoals p, maar verticaal gecentreerd t.o.v. de rest van de rij |
b{breedte} | zoals p, maar onderaan uitgelijnd |
w{uitlijning}{breedte} | drukt de inhoud af met een vaste breedte en overschrijdt de kolom als die te klein is. Je kan de horizontale uitlijning kiezen met l, c of r. |
W{uitlijning}{breedte} | zoals w, maar geeft een waarschuwing bij te brede inhoud. |
Daarnaast zijn er nog een paar andere preambulesymbolens beschikbaar die geen kolom definiëren maar toch handig kunnen zijn:
| type | beschrijving |
|---|---|
*{aantal}{string} | herhaalt string aantal keer in de preambule. Hiermee kan je meerdere identieke kolommen definiëren. |
>{decl} | plaatst decl vóór de inhoud van elke cel in de volgende kolom (handig om bijvoorbeeld een ander lettertype te gebruiken) |
<{decl} | plaatst decl ná de inhoud van elke cel in de vorige kolom |
| | voegt een verticale lijn toe |
@{decl} | vervangt de ruimte tussen twee kolommen door decl |
!{decl} | voegt decl toe in het midden van de bestaande ruimte |
Deze twee tabellen tonen alle beschikbare kolomtypes uit LaTeX en het array-pakket. Een paar extra types uit andere pakketten worden besproken bij Meer over dit onderwerp.
De kolommen l, c en r krijgen de natuurlijke breedte van de breedste cel. Elke kolom moet worden aangegeven, dus als je drie gecentreerde kolommen wil, gebruik je ccc in de preambule. Witruimte wordt genegeerd, dus c c c is hetzelfde.
Binnen een tabel worden kolommen gescheiden met een ampersand & en wordt een nieuwe rij gestart met \\.
We hebben alles wat we nodig hebben voor onze eerste tabel. In de volgende code zijn & en \\ uitgelijnd. Dit is niet nodig in LaTeX, maar vergemakkelijkt het lezen van de broncode.
\documentclass{article}
\usepackage[T1]{fontenc}
\usepackage[dutch]{babel}
\usepackage{array}
\begin{document}
\begin{tabular}{lll}
Dier & Voedsel & Grootte \\
hond & vlees & middelgroot \\
paard & hooi & groot \\
kikker & vliegen & klein \\
\end{tabular}
\end{document}
Als een tabelkolom veel tekst bevat, krijg je problemen als je alleen l, c of r gebruikt. Bekijk wat er gebeurt in het volgende voorbeeld:
\documentclass{article}
\usepackage[T1]{fontenc}
\usepackage[dutch]{babel}
\usepackage{array}
\begin{document}
\begin{tabular}{cl}
Dier & Beschrijving \\
hond & De hond is een lid van het geslacht Canis, dat deel uitmaakt van de
hondachtigen, en is het meest voorkomende landroofdier. \\
kat & De kat is een gedomesticeerde soort van kleine vleesetende zoogdieren.
Het is de enige gedomesticeerde soort in de familie Felidae en wordt vaak de huiskat genoemd om haar te onderscheiden van de wilde soorten. \\
\end{tabular}
\end{document}
Het probleem is dat het l-type de inhoud in één regel zet met zijn natuurlijke breedte, zelfs als er een paginarand in de weg zit. Om dit op te lossen gebruik je de p-kolom. Deze behandelt de inhoud als paragrafen met opgegeven breedte en lijnt deze bovenaan uit, wat meestal het gewenste gedrag is. Vergelijk het resultaat hierboven met het volgende:
\documentclass{article}
\usepackage[T1]{fontenc}
\usepackage[dutch]{babel}
\usepackage{array}
\begin{document}
\begin{tabular}{cp{9cm}}
Dier & Beschrijving \\
hond & De hond is een lid van het geslacht Canis, dat deel uitmaakt van de
hondachtigen, en is het meest voorkomende landroofdier. \\
kat & De kat is een gedomesticeerde soort van kleine vleesetende zoogdieren.
Het is de enige gedomesticeerde soort in de familie Felidae en wordt vaak de huiskat genoemd om haar te onderscheiden van de wilde soorten. \\
\end{tabular}
\end{document}
Als je tabel veel kolommen van hetzelfde type heeft, is het vervelend om dat telkens te herhalen. Je kan *{aantal}{string} gebruiken om string aantal keer te herhalen. Dus *{6}{c} is hetzelfde als cccccc. Hier is de eerste tabel opnieuw met deze syntax:
\documentclass{article}
\usepackage[T1]{fontenc}
\usepackage[dutch]{babel}
\usepackage{array}
\begin{document}
\begin{tabular}{*{3}{l}}
Dier & Voedsel & Grootte \\
hond & vlees & middelgroot \\
paard & hooi & groot \\
kikker & vliegen & klein \\
\end{tabular}
\end{document}
Lijnen toevoegen
Vooraleer we lijnen introduceren: gebruik ze spaarzaam, vooral verticale, want die ogen snel onprofessioneel. Voor nette tabellen gebruik je het best het booktabs-pakket. Daarom behandelen we dat eerst. De standaardlijnen staan beschreven bij Meer over dit onderwerp.
booktabs biedt vier soorten lijnen. Deze commando’s moeten altijd als eerste in een rij staan of na een andere lijn. Drie daarvan zijn: \toprule, \midrule en \bottomrule. Hun gebruik spreekt voor zich:
\documentclass{article}
\usepackage[T1]{fontenc}
\usepackage[dutch]{babel}
\usepackage{array}
\usepackage{booktabs}
\begin{document}
\begin{tabular}{lll}
\toprule
Dier & Voedsel & Grootte \\
\midrule
hond & vlees & middelgroot \\
paard & hooi & groot \\
kikker& vliegen & klein \\
\bottomrule
\end{tabular}
\end{document}
Het vierde commando van booktabs is \cmidrule. Dit tekent een lijn over de opgegeven kolommen in plaats van over de hele breedte van de tabel. Gebruik een bereik in de vorm {kolomnummer-kolomnummer}. Ook voor een enkele kolom moet je een bereik opgeven (namelijk tweemaal hetzelfde nummer).
\documentclass{article}
\usepackage[T1]{fontenc}
\usepackage[dutch]{babel}
\usepackage{array}
\usepackage{booktabs}
\begin{document}
\begin{tabular}{lll}
\toprule
Dier & Voedsel & Grootte \\
\midrule
hond & vlees & middelgroot \\
\cmidrule{1-2}
paard & hooi & groot \\
\cmidrule{1-1}
\cmidrule{3-3}
kikker& vliegen & klein \\
\bottomrule
\end{tabular}
\end{document}
Je kan \cmidrule inkorten met een optioneel argument in haakjes:
\documentclass{article}
\usepackage[T1]{fontenc}
\usepackage[dutch]{babel}
\usepackage{array}
\usepackage{booktabs}
\begin{document}
\begin{tabular}{lll}
\toprule
Dier & Voedsel & Grootte \\
\midrule
hond & vlees & middelgroot \\
\cmidrule{1-2}
paard & hooi & groot \\
\cmidrule(r){1-1}
\cmidrule(rl){2-2}
\cmidrule(l){3-3}
kikker& vliegen & klein \\
\bottomrule
\end{tabular}
\end{document}
r en l betekenen dat de lijn rechts of links wordt ingekort.
Soms is een lijn te veel scheiding, maar wil je regels toch visueel onderscheiden. Gebruik dan \addlinespace voor wat bijkomende witruimte:
\documentclass{article}
\usepackage[T1]{fontenc}
\usepackage[dutch]{babel}
\usepackage{array}
\usepackage{booktabs}
\begin{document}
\begin{tabular}{cp{9cm}}
\toprule
Dier & Beschrijving \\
\midrule
hond & De hond is een lid van het geslacht Canis, dat deel uitmaakt van de
hondachtigen, en is het meest voorkomende landroofdier. \\
\addlinespace
kat & De kat is een gedomesticeerde soort van kleine vleesetende zoogdieren.
Het is de enige gedomesticeerde soort in de familie Felidae en wordt vaak de huiskat genoemd om haar te onderscheiden van de wilde soorten. \\
\bottomrule
\end{tabular}
\end{document}
Cellen samenvoegen
In LaTeX kan je cellen horizontaal samenvoegen met \multicolumn. Gebruik het als eerste in een cel. Het verwacht drie argumenten:
- Het aantal te combineren cellen
- De uitlijning van de samengevoegde cel
- De inhoud van de samengevoegde cel
De uitlijning kan alles bevatten wat ook in de preambule van tabular mag, maar slechts één kolomtype.
\documentclass{article}
\usepackage[T1]{fontenc}
\usepackage[dutch]{babel}
\usepackage{array}
\usepackage{booktabs}
\begin{document}
\begin{tabular}{lll}
\toprule
Dier & Voedsel & Grootte \\
\midrule
hond & vlees & middelgroot \\
paard & hooi & groot \\
kikker & vliegen & klein \\
blauwbilgorgel & \multicolumn{2}{c}{onbekend} \\
\bottomrule
\end{tabular}
\end{document}
Je kan \multicolumn ook gebruiken voor een enkele cel om speciale opmaak van de tabelpreambule te vermijden. Hiermee centreer je bijvoorbeeld de kopregel:
\documentclass{article}
\usepackage[T1]{fontenc}
\usepackage[dutch]{babel}
\usepackage{array}
\usepackage{booktabs}
\begin{document}
\begin{tabular}{lll}
\toprule
\multicolumn{1}{c}{Dier} & \multicolumn{1}{c}{Voedsel} & \multicolumn{1}{c}{Grootte} \\
\midrule
hond & vlees & middelgroot \\
paard & hooi & groot \\
kikker & vliegen & klein \\
blauwbilgorgel & \multicolumn{2}{c}{onbekend} \\
\bottomrule
\end{tabular}
\end{document}
Verticale samenvoeging van cellen wordt niet ondersteund in LaTeX. Meestal kan je gewoon cellen leeg laten om je opzet duidelijk te maken aan de lezer zonder effectief een cel over verschillende regels te hebben.
\documentclass{article}
\usepackage[T1]{fontenc}
\usepackage[dutch]{babel}
\usepackage{array}
\usepackage{booktabs}
\begin{document}
\begin{tabular}{lll}
\toprule
Groep & Dier & Grootte \\
\midrule
herbivoor & paard & groot \\
& hert & middelgroot \\
& konijn & klein \\
\addlinespace
carnivoor & hond & middelgroot \\
& kat & klein \\
& leeuw & groot \\
\addlinespace
omnivoor & kraai & klein \\
& beer & groot \\
& varken & middelgroot \\
\bottomrule
\end{tabular}
\end{document}
Oefeningen
Gebruik het eenvoudige tabelvoorbeeld om te experimenteren met tabellen. Probeer verschillende uitlijningen met l, c en r. Wat gebeurt er als je te weinig of te veel items in een rij hebt? Experimenteer met het \multicolumn-commando om kolommen samen te voegen.